AKAI SW-150 wymiana głośnika wysokotonowego. MONACOR DT-28N HiFi Tweeter

Wysoka sprawność tuby

Głośnik tubowy stanowi pierwotną formę głośnika. Wystarczy przypomnieć sobie patefony z ich pięknymi tubami. Od strony zjawisk fizycznych - im niższy dźwięk tym do wzmocnienia potrzebuje większej tuby. Odwrotnie mówiąc tuba nie wzmacnia dźwięków w sposób liniowy czyli głośnik tubowy nie nadaje się na źródło dobrego dźwięku. Z reguły "strojone" są na podbicie początku przenoszonego pasma, a potem jest coraz gorzej. W zastosowaniach gdzie "hałas" przedkładany jest nad jakość np. kolumny nagłośnieniowe PA (Public Address - kierowanie dźwięku do wielu osób) tuby nadal trzymają się mocno. 

 

W domowym sprzęcie vintage można napotkać głośniki tubowe średnio i wysokotonowe. Do naszych czasów w zestawach głośnikowych przetrwały praktycznie tylko głośniki tubowe wysokotonowe. Świetnie sprawdzają się w kolumnach, które nazywam "półestradowymi" o charakterystycznym "imprezowym" brzmieniu np. tonsilowskie Altusy. Klasyczne "niemieckie brzmienie" to mocny bas czyli energia nie jest kierowana na najniższe tony, ale na średni bas oraz podbicie dołu tonów wysokich objawiające się wyraźnym "syczeniem".

 

Zamiennik głośnika tubowego

Skoro kolumny AKAI SW-150 z uwagi na brak oryginalnych głośników średniotonwych zostały przeznaczone do "przeróbki" to czemu nie poszukać zamiennika dla oryginalnego głośnika tubowego, który nie jest wolny od "syczenia". Przy słuchaniu muzyki rozrywkowej może to być zaletą, ale przy słuchaniu słowa mówionego trąci nienaturalnością i w efekcie męczy.

 

Pomógł przypadek. Kiedyś kupiłem małe głośniki neodymowe MONOCOR DT-28N w celu użycia jako zamiennik w kolumnach ZGZ 10/8-S2. Do tej pory pomysł nie został zrealizowany, ... wyciągnąłem, przymierzyłem ... pasują do AKAI SW-150 jak ulał. Szukałem jeszcze jakiejś alternatywy o kwadratowym przodzie i rozstawie śrub pion, poziom 4,2mm, ale bez powodzenia. Wymiary to nie jedyny atut tych głośników. Drugi to wysoka jak na głośnik kopułkowy sprawność na poziomie 94dB, trzeci płaska charakterystyka przenoszenia i czwarty niska częstotliwość rezonansowa na poziomie 1200Hz.

MONACOR DT-28N HiFi Tweeter, przód

MONACOR DT-28N HiFi Tweeter, tył

Charakterystka przenoszenia MONACOR DT-28N

Pomiar MONACOR DT-28N

Głośnik niskotonowy Tonsil GDN 16/15. Impedancja 15 omów. Zawieszenie na tkaninie

Tonsil Pioneer Licence

Tonsil w latach 1973–1974 dokonał modernizacji technologii produkcji przetworników akustycznych poprzez między innymi zakup od japońskiego przedsiębiorstwa Pioneer Corporation licencji na 18 typów głośników. Pozwoliło to na wzrost produkcji i podjęcie eksportu, za pomocą którego spłacono koszty licencji. Zbudowano również pomiarową komorę bezechową - jedną z najlepszych w Europie. Do tego czasu pomiary sporadycznie przeprowadzano na dachu jednego z budynków.

Głośnik niskotonowy Tonsil GDN 16/15/15

Głośnik niskotonowy Tonsil GDN 16/15/15

Pomiary głośników GDN 16/15

Poniżej pomiary wszystkich czterech głośników. Jak widać częstotliwość rezonansowa we wszystkich przypadkach poniżej 60Hz czyli porównywalnie ze współczesnymi porządnymi szesnastkami. Głośniki określane przez producenta jako 15 omowe, pomiary pokazują rezystancję 12 omów.

Pomiar impedancji pierwszy GDN 16/15

Pomiar impedancji drugi GDN 16/15

Pomiar impedancji trzeci GDN 16/15

Pomiar impedancji czwarty GDN 16/15

Głośnik był produkowany w wersji 8 i 15 omów. Ósemki były stosowane w małych monitorach natomiast piętnastki pozwalały na budowanie większych zestawów gdzie pracowały w tandemie połączone szeregowo w celu uzyskania kolumn ośmio omowych. 

 

Zespół głośnikowy Fonika A-17

 

W małych obudowach GDN 16/15 nie grzeszył basem. , ale ... chyba najbardziej udanym modelem z tymi głośnikami była Fonica A-17. Na swoje czasy konstrukcja wręcz nowatorska stylistyką nawiązująca choćby do produktów firmy Bang & Olufsen. Stosunkowo duża obudowa o wąskim przodzie (lepsze charakterystyki kierunkowe) w połączeniu ze zwrotnicą drugiego rzędu pozwalały rozwinąć głośnikom skrzydła. Kolumny były dedykowane do produkowanego od 1973 roku "Fonomastera"  połączenia gramofonu ze wzmacniaczem. W tamtych czasach źródłem dźwięku było radio i płyta gramofonowa i tylko ta druga pozwalała na odsłuch w jakości Hi-Fi.

 

Fonica A-17 będzie dobrym wyborem dla miłośnika vintage, który nie ma za dużo miejsca. Niezły wygląd, a przy tym ciekawy dźwięk. W wersji "muzealnej" jeszcze na kondensatorach olejowych nie ma co grzebać. W późniejszych wersjach można wymienić kondensatory na audio. Najsłabszym punktem są cewki nawinięte cienkim drutem 0,75mm co skutkuje stratami na nich rzędu 1 oma. Wymiana na cewki o dużo grubszym drucie powinna zaowocować poprawą dynamiki. W przypadku gdy rezystancja oryginalnych cewek była elementem konstrukcyjnym zwrotnicy będzie ona wymagała przeliczenia. W tamtym okresie raczej nikt takimi "drobiazgami" się nie przejmował.

Schemat zwrotnicy Fonica A-17

4. AKAI ST-100. Fiasko doboru obwodu Zobla

Nie tędy droga

W poprzednim wpisie został zmierzony moduł impedancji kolumn AKAI ST-100. Pomiar wykazał, że fabryczny obwód Zobla nie do końca został poprawnie dobrany. Nie pozostało nic innego jak spróbować dobrać go samodzielnie i doprowadzić do linearyzacji wyników pomiaru modułu impedancji.

Pomysłem na skróty było podmienianie (poprzez wylutowanie i wlutowanie) kondensatora o coraz mniejszej wartości. Niestety przy pomocy tej metody nie udało się w zadawalający sposób "rozprostować" wykresu pomiaru. Wniosek jest taki, że bez wymontowania głośnika nie da się tego poprawnie zrobić. Kolumny muszą czekać na "lepsze czasy".

AKAI ST-100 bez obwody Zobla

Układ Zobla - korektor impedancji

Układ Zobla to szeregowo połączony rezystor i kondensator wpięte równolegle do głośnika. Zadaniem obwodu jest stabilizacja modułu impedancji tak aby w funkcji częstotliwości poza rezonansem głośnika przyjmował on w miarę stałą wartość zbliżoną do rezystancji cewki głośnika. Odnosząc to do grafiki wyżej niebieska krzywa po pierwszym szczycie powinna przyjąć po zastosowaniu obwodu Zobla w miarę płaską charakterystykę.

W przypadku pozostawienia pofałdowanej charakterystyki można popełnić duży błąd przy obliczaniu zwrotnic głośnikowych. Przykładowo licząc na punkt podziału 700Hz i przyjmując deklarowaną przez producenta głośników impedancję 8 omów uzyskamy daleki od założeń teoretycznych wynik gdyż jak można odczytać z wykresu dla 700Hz moduł impedancji w rzeczywistości przyjmuje ponad 30 omów. Wystarczy spojrzeć niżej na różnicę w wartościach elementów elektronicznych obliczonych dla najprostszej zwrotnicy pierwszego rzędu aby zrozumieć w czym rzecz.

Zwrotnica głośnikowa 700Hz i 8 omów

Zwrotnica głośnikowa 700Hz i 30 omów

Co prawda pierwszy wykres od góry dotyczy dwudrożnego zespołu głośnikowego, ale zasada jest analogiczna jak dla pojedynczego głośnika. Po prostu trzeba zlineraryzować każdy głośnik z osobna aby uzyskać płaską wypadkową. Nie wdając się w teorię im głośnik ma większą cewkę tym bardziej potrzebuje obwodu Zobla stąd głośnik niskotonowy praktycznie zawsze powinien być "prostowany", a pozostałe według potrzeb i możliwości finansowych.

Układ Zobla jak śpiewała Pani Krystyna Prońko nie jest "lekiem na całe zło". Zużywa energię, szczególnie rezystor oraz wprowadza szereg zniekształceń. Na korzyść jego stosowania przemawia jednak "Wybór mniejszego zła".

Jak to się robi

Poprawnie dobór obwodu Zobla należy wykonać na wymontowanym głośniku. Najlepiej na wolnym powietrzu, ale nie przesadzajmy. Im dalej od wszelkich powierzchni odbijających fale dźwiękowe tym lepiej. Na zasadzie prób i błędów dobieramy kombinację rezystora i kondensatora tak aby uzyskać jak najbardziej płaską krzywą. Dla głośnika 8-omowego wystarczy posiadać rezystor 8,2 oraz 10 omów. Gorzej z kondensatorami. W ich przypadku warto posiadać cały typoszereg (przynajmniej E24). Najpierw dobieramy kondensator, a potem sprawdzamy czy zmiana rezystora coś poprawi. Rezystor w tym układzie nie ma znaczenia kluczowego.

No dobrze, ale co zrobić jak ktoś nie ma urządzenia pomiarowego? Pozostaje skorzystać z internetowych kalkulatorów. Słabością tej metody jest potrzeba znajomości parametrów głośnika: rezystancji i indukcyjności. W przypadku starych głośników może być trudno, a i nowe często nie mają dostatecznej dokumentacji.  

Powiązane:

1. AKAI ST-100. Zwrotnica z układem Zobla
2. AKAI ST-100. Rewitalizacja japońskich kolumn głośnikowych
3. AKAI ST-100. Zaskakujący pomiar modułu impedancji
4. AKAI ST-100. Fiasko doboru obwodu Zobla

Kolumny ZG30 C-115. Karta serwisowa i zagadka schematu zwrotnicy

Zamiana głośników

Pomijając inne szczegóły schemat zwrotnicy kolumn ZG30C115 został przedstawiony na stronie szóstej instrukcji serwisowej (grafiki poniżej). Nie trudno zorientować się po wartościach elementów elektronicznych, że zostały zamienione miejscami głośniki. Głośnik niskotonowy GDN 20/30 został umieszczony w filtrze górnoprzepustowym, a głośnik wysokotonowy GDWK 9/80 w filtrze niskotonowym.

Instrukcja serwisowa ZG30C115

Instrukcja serwisowa ZG30C115 spis treści

Instrukcja serwisowa ZG30C115 dane techniczne

Instrukcja serwisowa ZG30C115 montaż zestawu

Instrukcja serwisowa ZG30C115 wykaz części

Instrukcja serwisowa ZG30C115 schemat zwrotnicy

Instrukcja serwisowa ZG30C115 sprawdzenie zestawu

Instrukcja serwisowa ZG30C115 schemat elektryczny

Instrukcja serwisowa ZG30C115 wykaz części

Zwrotnice na poziomie

Jak można przeczytać i zobaczyć w "serwisówce" zwrotnica drugiego (filtr dolnoprzepustowy) i trzeciego (filtr górnoprzepustowy) rzędu  z podziałem na 3,5kHz. Cewki nawinięte porządnym grubym drutem. Kondensatory foliowe. W obu filtrach obwody Zobla przy głośnikach.

W tamtych czasach w wyrobach konkurencyjnych stosowano zwykle cieńszy drut i kondensatory elektrolityczne. W kolumnach dwudrożnych z epoki klasy popularnej najczęściej cała filtracja sprowadzała się jedynie do kondensatora przy głośniku wysokotonowym.

 

Zagadka zwrotnic

 

Zagadką dla mnie jest bardzo niska wartość kondensatora w filtrze niskotonowym. Zaledwie 1,5µF. Być może wartość została dobrana doświadczalnie i jest właściwa, a może to kolejny chochlik drukarski.

 

Przeliczenie "uproszczone" zwrotnicy 8-omowej na 4-omową polega na zmniejszeniu wartości cewek i rezystorów o połowę oraz podwojeniu wartości kondensatorów. Może to nie być prawdziwe dla wszystkich elementów elektronicznych w zwrotnicy. Trzeba najpierw "zrozumieć" schemat zwrotnicy i rolę jaką pełni każdego z podzespołów.

Wersja na 4 omy ZG30C114

 

Kolumny były produkowane również w wersji 4-omowej. W symbolu na końcu zamiast piątki występuje czwórka. Zwrotnica jest uboższa. Różnica to filtracja głośnika niskotonowego tylko filtrem pierwszego rzędu 6dB/oktawę. W filtrze głośnika wysokotonowego przy tym samym trzecim rzędzie mamy odwrotną kolejność kondensatorów oraz lekko mniejszą cewkę. W obu wersjach używano tego samego głośnika wysokotonowego 8-omowego GDWK 9/80. Żaden z głośników nie jest doposażony w obwód Zobla.

Schemat zwrotnicy ZG30C114

Kolumny Tonsil ZG30C115

 

Poniżej zdjęcia kolumn ZG30C115. Już na pierwszy rzut oka widać, że głośniki niskotonowe nie są oryginalne. W pierwotnych głośnikach GDN 20/30/1 zapewne "poleciały" piankowe zawieszenia i głośniki zostały wymienione na późniejszy model GDN 20/40 w wersji ze srebrną osłoną cewki. Optyczne może wygląda to lepiej, ale akustycznie nie jest to to samo.   

 

Kolumny Tonsil ZG30C115

 

 

Tabliczka znamionowa ZG30C115

 

3. AKAI ST-100. Zaskakujący pomiar modułu impedancji

Poprawianie po Japończykach

We wpisie tutaj zostało postawione przypuszczeni iż obwód Zobla w kolumnach AKAI ST-100 został niedokładnie dobrany. Zmierzmy moduł impedancji obu kolumn.

AKAI ST-100 lewa kolumna

AKAI ST-100 prawa kolumna

Obie kolumny wykazują rezonans na poziomie 76Hz. Dla lewej kolumny za rezonansem moduł impedancji ucieka do ponad 15 omów. Jeszcze gorzej jest w przypadku prawej kolumny. Moduł impedancji strzela do prawie 30 omów. Czym różnią się zwrotnice? W lewej pozostał jeszcze w obwodzie Zobla oryginalny kondensator elektrolityczny 33µF. W prawej został wymieniony na audio. Przypuszczalnie stary kondensator nie trzyma już pojemności i dlatego wykres dla lewej kolumny wygląda lepiej.

W obu kolumnach obwody Zobla nie spełniają swojej funkcji. Prawdopodobnie należy znacznie zmniejszyć wartość użytego kondensatora 33µF. Przykładowo dla polskiego głośnika GDN 16/10 o identycznym rozmiarze 6,5 cala wartość dobranego kondensatora to 15µF.

Jaki jest skutek "ucieczki" modułu impedancji w górę? Zwrotnica liczona na deklarowaną przez producenta głośników impedancję 8 omów nie spełnia poprawnie swojej funkcji. Wzrost wartości modułu impedancji powoduje przesuwanie częstotliwości podziału w górę. Głośnik niskotonowy jest słabiej filtrowany, a w skrajnym przypadku w ogóle.

Powiązane:

1. AKAI ST-100. Zwrotnica z układem Zobla
2. AKAI ST-100. Rewitalizacja japońskich kolumn głośnikowych
3. AKAI ST-100. Zaskakujący pomiar modułu impedancji
4. AKAI ST-100. Fiasko doboru obwodu Zobla

2. AKAI ST-100. Rewitalizacja japońskich kolumn głośnikowych

Konserwator zabytków

W budownictwie istnieją dwie szkoły. Pierwsza mówi aby obiekt historyczny pozostawić w stanie niezmienionym. Co najwyżej przygotować trasę do zwiedzania i tym podobne ułatwienia. Przykładem może być Zamek w Besiekierach niedaleko Łęczycy. 

Druga szkoła skłania się ku "odbudowie". Przykładem mogą być zamki w Bobolicach i Mirowie na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. W jaki sposób obecni właściciele - rodzina Laseckich przekonała konserwatora zabytków do tak głębokiej ingerencji pozostanie pewnie tajemnicą ... "senator na zamku równy ...".

Cena czyni cuda

W audio sprawy mają się podobnie. Jedni starają się aby wszystko pozostało "jak fabryka wypuściła". Ma to swoje uzasadnienie w unikalności, a co za tym idzie cenie. Drudzy starają się przywrócić stary sprzęt do życia nie trzymając się ściśle oryginału. W przypadku kolumn głośnikowych będzie to najczęściej wymiana uszkodzonych głośników na inne "podobne". Jest to szczególnie widoczne w przypadku kolumn wyposażonych w głośniki na nietrwałych zawieszeniach piankowych. Pozostaje regeneracja lub "podmiana".

Jaki jest mój wybór? Starych, w dobrym stanie nie ruszać, nie ulepszać, pozostawić w "stanie muzealnym". Które uważam za stare? W przypadku kolumn głośnikowych te które mają kondensatory olejowe w zwrotnicy. W pozostałych przypadkach można ingerować i starać się "odbudować" niekoniecznie zachowując pierwotny stan.

AKAI ST-100 wiatr odnowy

Prace objęły:

• dla uszczelnienia zalanie klejem do drewna wszystkich łączeń obudów,
• dla poprawy dźwięku wymiana w zwrotnicach kondensatorów elektrolitycznych na audio,
  
• dla odświeżenia wyglądu oczyszczenie czarnego przodu z plam oraz olejowanie obudowy.
  

Co jeszcze można zrobić:

• wymienić cewki indukcyjne z rdzeniowych na powietrzne co jest dyskusyjne - cewki powietrzne wnoszą mniej zniekształceń, ale są droższe i przy tej samej grubości drutu mają większy opór co może zmienić charakterystykę filtrów oraz pogorszyć sprawność głośników, 
• wymienić na tyle kolumn niewygodne zaciski sprężynowe na bardziej pewne i przyjazne w użytkowaniu zaciski śrubowe.
  

AKAI ST-100 wymiana kondensatorów

AKAI ST-100 klejenie łączeń

AKAI ST-100 obudowa przed olejowaniem

AKAI ST-100 obudowa po olejowaniu

Kolumna kolumnie nierówna

Na zdjęciach w poprzednim wpisie i tych wyżej można zobaczyć jedną z kolumn. Po rozkręceniu drugiej okazało się, że nie jest ona dokładnym klonem pierwszej. Użyto innych cewek indukcyjnych w zwrotnicy głośnikowej, a konstrukcja została wzmocniona krążkiem na tylnej ściance i dodatkową poprzeczką usztywniającą obudowę. Albo kolumny nie pochodzą z jednej pary, albo były produkowane z tego "co było pod ręką". Teraz wiadomo skąd Tonsil mógł zaczerpnął pomysł na produkowanie kolumn "po japońsku".

AKAI ST-100 krążek i zwrotnica w drugiej kolumnie

AKAI ST-100 cewki indukcyjne w drugiej kolumnie

AKAI ST-100 poprzeczka wzmacniająca obudowę

Powiązane:

1. AKAI ST-100. Zwrotnica z układem Zobla
2. AKAI ST-100. Rewitalizacja japońskich kolumn głośnikowych
3. AKAI ST-100. Zaskakujący pomiar modułu impedancji
4. AKAI ST-100. Fiasko doboru obwodu Zobla

Zwrotnica głośnikowa AKAI ST-400. Wyobrażenie schematu

Odtwarzanie schematu zwrotnicy

W internecie nie znalazłem schematu zwrotnicy głośnikowej kolumn AKAI ST-400. Jedynie spis elementów elektronicznych:

• Cewki indukcyjne: 4,5mH, 2,6mH oraz 2 x 0,35mH, 
• Kondensatory: 2 x 33µF, 22µF, 10µF, 2,8µF, 22µF,
• Rezystory: 2 x 10Ω. 

W oryginale kondensator 2,8µF został zapisany jako 28µF. Na forach internetowych wartości kondensatorów często podawane są bez uwzględnienia przecinka. Znając ogólny "wzorzec" zwrotnicy głośnikowej w danej serii kolumn można dedukować czy może chodzić o 28µF czy raczej o 2,8µF.

W torze wysokotonowym AKAI zwykle stosował 2,8µF stąd na poniższym schemacie zwrotnicy głośnikowej AKAI ST-300 w torze wysokotonowym prawdopodobniej jest błąd. Zamiast kondensatora 2,2µF powinien być 2,8µF. Pewności nie ma.

Schemat zwrotnicy AKAI ST-300

Przywołując powyższy schemat zwrotnicy AKAI ST-300 można "wykorzystać" spisane elementy i wyobrazić sobie schemat zwrotnicy AKAI ST-400:

• tor niskotonowy: filtr - cewka 4,5mH i kondensator 33µF, do tego obwód Zobla: rezystor 10Ω i kondensator 33µF,
• tor średniotonowy: filtr - kondensator 22µF i cewka 2,6mH oraz cewka 0,35mH i kondensator 10µF, do tego najprawdopodobniej obwód Zobla: rezystor 10Ω i kondensator 10µF
• tor wysokotonowy: filtr - kondensator 2,8µF i cewka 0,35mH.
  

Ze spisu został jeszcze do wykorzystania ostatni kondensator o wartości 22µF. Prawdopodobnie jest tylko niepotrzebne powtórzony. Za to "za mało" jest rezystorów o wartości 10Ω, które w AKAI ST-300 są wykorzystywane do mostkowania elementów elektronicznych czyli do "łagodzenia" ich filtracji: cewka 0,35mH w torze wysokotonowym i kondensator 10µF w torze średniotonowym.

Jeden Zobel niskotonowy w serii

Spostrzeżenie: w torze niskotonowym w serii kolumn AKAI SW i ST obwód Zobla jeśli występuje to w postaci: rezystor 10Ω i kondensator 33µF. W odniesieniu do głośników o rozmiarze 12 czy 15 cali nie wzbudza to dużych podejrzeń. Być może jest ok. 

W kolumnie AKAI ST-100 głośnik jest 6,5 cala, a obwód Zobla również rezystor 10Ω i kondensator 33µF. Czy wartość kondensatora nie jest przesadzona, a obwód przekompensowany? Bez pomiarów nie dowiemy się, ale najprawdopodobniej tak jest. Odpowiedź tutaj.

1. AKAI SW-150 czyli jak kupić rozgardiasz, miszmasz, nie wiadomo co

Kupowanie vintage czyli kot w worku

Przyszedł czas na AKAI SW-150 leżakujące od kilku lat. Jednocześnie będące dobrym przykładem na kupowanie "kota w worku". Kupując "na odległość" nie można być pewny co się finalnie otrzyma. Kupowanie "z bliska" też nie gwarantuje sukcesu gdyż wymaga dużej wiedzy na temat kupowanego przedmiotu. Inaczej nie odróżnimy "ziarna od plew".

 

Zabytki techniki często na przestrzeni lat przechodzą "naprawy" i "modyfikacje". Efekt końcowy może być bardzo daleki od oryginału, a sprzedający będzie zapewniał, że "wszystko gra i buczy". Przyjdzie mu to o tyle łatwo, że jego wiedza może być jeszcze mniejsza niż nasza. Tutaj dobrym przykładem są kolumny Tonsila. Kupienie kolumn z głośnikami na głębokim koszu nie jest łatwe.

Kolumny głośnikowe AKAI SW-150

 

Kolumny zostały nabyte kilka lat temu i tak jak przyszły leżakowały w opakowaniu do dziś. Po wypakowaniu kolumny z przodu wyglądają całkiem dobrze. Biorąc pod uwagę upływ czasu nawet bardzo dobrze. Wystarczy odświeżyć i będą "jak nowe".

Kolumny AKAI-150 z przodu

Patrząc na tył kolumn AKAI SW-150 widać, że ktoś w miejsce potencjometrów zamontował zaciski. Biorąc pod uwagę wcześniejsze doświadczenia z AKAI SW-155 pomysł nie najgorszy. Prawdopodobnie potencjometry i tak nie były w najlepszej kondycji, a biorąc pod uwagę miejsce montażu na tylnej ściance i związany z tym utrudniony dostęp raczej mało praktyczne w korzystaniu.

Kolumny AKAI-150 z tyłu

Granatem w zwrotnicę

Zwrotnica głośnikowa okazała się małym zaskoczeniem. Wystarczy spojrzeć na zdjęcia niżej. Ktoś tu nieźle gmerał i poddał "przeróbce".

Zwrotnica głośnikowa AKA SW-150

Po lewej, poza płytką montażową została wklejona cewka transformatorowo o nieznanej wartości. Służy do filtrowania głośnika niskotonowego. Filtr pierwszego rzędu 6dB/oktawę.

Zwrotnica głośnikowa AKAI SW-150

Widoczna w górnej części zdjęcia powyżej cewka rdzeniowa 1mH pierwotnie służyła do filtrowania głośnika niskotonowego. Została "wzbogacona" o kondensator 6,8µF i wykorzystana do filtrowania głośnika średniotonowego. Filtr pierwszego rzędu 6dB/oktawę. Zastosowany kondensator 6,8µF to marka MANT (Tesla) czyli kondensator naszych południowych sąsiadów. Filtr prawdopodobnie wzorowany na Altusach 140. Cewka ma w nich wartość 0,22mH i jest powietrzna. Kondensator elektrolityczny o identycznej wartości 6,8µF.

Filtr środkowoprzepustowy, zwrotnica AKAI SW-150

Cewka transformatorowa, zwrotnica AKAI SW-150

Głośnik wysokotonowy filtrowany naszym starym MIFLEXem, kondensator 2,2µF. Widoczny po lewej na zdjęciu niżej. Pomysł znów rodem z Altusów. Filtr pierwszego rzędu 6dB/oktawę. 

Filtr subsoniczny, zwrotnica AKAI-150

To nie wszystko. Interesująca jest "konstrukcja"  równolegle włączona w filtr niskotonowy. Składa się z podwójnego kondensatora, cewki 0,35mH (pierwotnie stanowiła element filtra górnoprzepustowego) oraz rezystora. Całość można zinterpretować jako pułapkę rezonansową, której działanie łagodzi rezystor. Rozwiązanie trudne w aplikacji i czasem stosowane w klasycznych kolumnach w przypadku głośnika wysokotonowego (wycięcie rezonansu). Czemu tu ma służyć? Filtr subsoniczny? Czyli filtr górnoprzepustowy o bardzo niskiej częstotliwości odcięcia, którego zadaniem jest eliminacja bardzo niskich częstotliwości w celu odciążenia głośnika niskotonowego. Dla głośnika 30cm przyjmuje się strojenie filtra subsonicznego na 20Hz.

Kolumny Altus 75, 110, 140 - schematy zwrotnic głośnikowych

 

Zagadka zwrotnicy

Analizując zdjęcia wyżej można dostrzec po prawej stronie dwie śruby. Do mocowania czego służyły? Kolejnej cewki rdzeniowej? W następnym wpisie spróbujemy dotrzeć do oryginalnego schematu zwrotnicy kolumn AKAI SW-150.